کد مطلب:34793 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:29

گنجینه پرسمان » اعتقادات

هدف از آفرينش انسان درآيات مختلف قرآن، چگونه بيان شده است؟

در اينجا 6 آيه را زير زره بين مطالعه قرار ميدهيم، تا دريابيم خداوند متعال هدف آفرينش را چگونه در كتاب خود ترسيم نموده است



1. «اللُه الّذي خَلَقَ سَبْعَ سَمواتٍ وَمِنَ اَلْأرض مِثْلَهُن يَتَنَزَّلُ الَأمرُ بينَهُنّ لِتَعْلَموُا اَنَّ الله عَلي كُلّ شيءٍ قَدير واِنّ الله قَدْ اَحاطَ بِكُلّ شَيءٍ عِلْماً» طلاق/12 [خدائي كه خلق كرد هفت آسمان را و از زمين هم هفت طبقه را، نازل ميشود امر و فرمان او بين آسمانها و زمين‎ها براي اينكه بدانيد خداوند بر هر چيزي قادر و بر هر چيزي احاطه علميدارد.]



2. «وَما خَلَقْتُ الجِنَّ وَالْاِنْسَ اِلّا لِيَعْبُدون» ذاريات/56 [خلق نكردم جن و انس را مگر براي اينكه عبادت كنند مرا.]



3. «اَلَّذي خَلَقَ المَوتَ والحيوةَ لِيَبْلُوَكُم اَيُّكُمُ اَحْسَنُ عَمَل» ملك/2 [خداوند خلق كرد مرگ و زندگي را تا آزمايش كند شما را كه كداميك از حيث عمل برتري داريد.]



4. «لَو شاءَ ربُّكَ لَجَعَلَ النّاسَ اُمَّةً واحِدَة ولايَزالوُن مُخْتَلِفينَ اِلّا مَنْ رَحِمَ رَبُّك وَلِذلِك خَلَقَهُمْ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأمْلأنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الجِّنة والنّاسِ اَجْمَعينَ» هود/119 [اگر خداوند ميخواست، هر آينه قرار ميداد مردم را امتي واحد و همواره مختلفند، الا كسي كه مشمول رحمت الهي واقع شود، و براي همين شمول رحمتش برآنها، آنها را خلق كرد و حكم الهي صادر شده كه اگر از دائره رحمت او خارج شوند، جهنم را از جن و انس پر ميكند.]



5. «وَاِنَّ اِلي رَبِّكَ المُنْتَهي» نجم/42 [و كار خلق عالم بسوي او منتهي ميشود.]



6. «يا اَيُّها الاِنُسانُ اِنّ‍كَ كادحٌ اِلي رَبّكَ كَدْحاً فَمُلاقيه» انشقاق/6 [اي انسان به درستي كه تو رنج كشندهاي در سير به سوي پروردگارت، تا اينكه او را ملاقات كني، و به مقام لقاء رسي]



گاهي خداوند متعال در قرآن مجيدش وقتي مسئلهاي داراي ابعاد مختلف و متنوع باشد، در هر جائي به مناسبت، اشاره به يكي از ابعاد آن مينمايد.



در مسئله مورد بحث ما، هدف آفرينش نيز در موارد مختلف از زواياي متفاوت اشارهاي به غايات و غرضهاي مختلف مسئله شده است، در اين 6 آيهاي كه گذشت به ترتيب ميتوان سير صعودي تكامل را نظارهگر بود، و مشاهده كرد كه چگونه در مراحل مختلف، به مناسبتهائي غاياتي براي خلقت ذكر شده، كه با دقت نظر ميتوان درك كرد كه بعضي از اين غايت‎ها غايات وسطي (هدف وَسَطي) براي غاية الغايات، يعني لِقاء الهي و رسيدن به كمال نهائي است، در آيه اول علم و معرفت به قدرت و علم خداوندي غاية خلقت قرار داده شده كه هر چه معرفت و علم زيادتر شود عمل انسان خالصانهتر و با روشنگري بيشتري حاصل ميشود، علم وعمل با يكديگر رابطه و اثر متقابل دارند، هر چه علم بيشتر، عمل پاكتر، و هر چه عمل پاكتر علم بيشتر، و در نتيجه رسيدن به تكامل (يعني تبديل موجودي داني به موجودي عالي) سريعتر.



در آيه دوم عبادت خداوند به عنوان هدف معرفي شده است، زيرا عبادت كلاس تربيت است، اگر مواد درسي اين كلاس با دقت مورد مطالعه و عمل قرار گيرد و اگر نماز و روزه‎اي كه مطلوب خداوند است، محقق شود، مسلما شاگرد اين كلاس تربيت و پرورش يافته، ولي چه خوش گفت بزرگ استاد اين كلاس كه خود پرورش يافته همين كلاس بود، آن اسد الله الغالب علي بن ابيطالب «كمْ منْ صائمٍ لَيْسَ لَهَ مِنِ صِيامِهِ الّا الجُوعْ وَالْظَمَأ» [چه بسيار روزه داراني كه به جز گرسنگي و تشنگي چيزي نصيب آنها نمي‎شود، چرا؟ زيرا روزه واقعي را ايجاد نكرده اند، آن روزهاي كه بيدارگري ميكند.]



خداوند متعال وجودي بي نهايت است، كه هر چه ذهن، بيشتر متوجه بي نهايت شود وبيشتر عبادت او شود، بيشتر به سوي او اوج ميگيرد، و در نتيجه انسان در اثر عبادت، شروع به كسب معرفت مينمايد، و قرآن هم فرموده «وَاعبُد رَبَّكَ حتّي يَأتِيَك اليَقين» حجر/99 [عبادت كن پروردگارت را تا كسب معرفت و يقين كني و حتي به درجه عين اليقين رسي.]



اگر گفته شود شما معرفت را مقدمه براي عمل عبادي، و عمل عبادي را اينجا مقدمه معرفت قرار داديد، و اين دور باطل است در جواب ميگوئيم دوري در بين نيست، زيرا معرفت داراي مراتبي است، آن مرحله از عرفان كه مقدمه عبادت واقعي است، با آن مرحله از عرفان كه بعد از عبادت حاصل ميشود، متفاوت است، درحقيقت مثل كسي است، كه سرمايه ناچيزي را مقدمه براي كاري قرار دهد، و آن عمل مقدمه براي كسب سرمايه بيشتري شود.



در آيه سوم آزمايش را به عنوان هدف ديگري معرفي مينمايد، برگشت آزمايش وامتحان به ترتيب است، و در واقع كلاس ديگري به موازات عبادت، براي تحصيل هدف واحد كه تربيت و پرورش است.

---

اخلاق اسلامي ج 1


اكبر خادم الذاكرين